Yến đảo là gì? Cách nhận biết yến sào thiên nhiên khi chọn mua

Dựa theo nguồn gốc, người ta chia yến thành 2 loại chính là yến đảo và yến nhà. Trong đó, yến đảo thường có giá thành cao, được nhiều người yêu thích, lựa chọn sử dụng hơn khi mua. Thế nhưng yến đảo là gì, cách nhận biết yến sào thiên nhiên khi mua như thế nào thì không phải ai cũng biết. Bài viết sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết những thắc mắc này. 

Yến đảo là gì?

Được biết, loại yến cho tổ ăn được phân bố chủ yếu ở nước ta là yến hàng (Aerodramus fuciphagus) hay yến tổ trắng. Là loài chim cho tổ yến đảo thiên nhiên được đánh giá có chất lượng hàng đầu thế giới. Loại chim này thích sống quần cư, theo đàn lớn, kết đôi thành từng cặp rồi cùng nhau xây tổ, đẻ trứng, nuôi chim con. Tổ yến được làm từ các sợi gelatin, một loại glycoprotein được tiết ra từ tuyến nước bọt dưới lưỡi của chim yến. Sau khi tiết ra các sợi này, chúng sẽ quẹt mỏ mình vào đá để dệt các sợi này thành tổ.

Thông thường, thời gian để hoàn thành một tổ yến là khoảng 30 – 35 ngày, sau 8 – 11 ngày khi tổ đã xong, chim yến sẽ tiến hành đẻ quả trứng đầu tiên. Yến hàng phân bố từ Quảng Bình đến Côn Đảo, Phú Quốc, một trong những nơi tập trung quần thể chim yến đảo lớn và ổn định nhất nước ta là Khánh Hòa. Đúng như tên gọi của mình, yến đảo hay còn gọi là yến sào thiên nhiên là loại yến được khai thác trực tiếp từ các hang yến, đảo yến từ môi trường tự nhiên.

Việc khai thác yến đảo tương đối nguy hiểm, vất vả, đòi hỏi người thợ phải có sự khéo léo, tỉ mỉ, dẻo dai, giàu kinh nghiệm và cả lòng dũng cảm. Trên các đảo, hang đá, yến làm tổ ở những vách đá dựng đứng cheo leo, tùy vào từng hang, từng địa hình mà người khai thác phải thiết kế giàn cho phù hợp để có thể lấy được nguyên vẹn tổ yến và đảm bảo an toàn cho bản thân. Để lấy yến, người ta thường dùng những cây tre già, thẳng mang từ bên ngoài vào hang đối với hang hẹp, nếu hang rộng thì làm giàn giáo bằng tre mây.

Trường hợp chim yến làm tổ ở những vách đá cheo leo, cao vút thì người thợ phải cột dây vào các tảng đá lớn trên núi hoặc vào các cọc tre được đóng chắc chắn rồi leo xuống, di chuyển vào các ngách sâu nơi chim yến làm tổ. Lấy tổ yến thiên nhiên rất nguy hiểm, đòi hỏi nhiều thao tác kỹ thuật, không chỉ phải có thân hình thép, sức khỏe tốt, khả năng tập trung cao độ mà còn phải có sự dẻo dai, khéo léo để có thể luồn lách vào các khe núi hẹp để thu hoạch tổ yến. Hơn nữa, tổ yến sào thiên nhiên còn phải đủ “chân” còn nguyên vẹn thì mới có giá trị cao.

Vì sao yến đảo có giá thành cao hơn yến nhà?

Được biết, do được hình thành trong môi trường thiên nhiên, trên các vách núi đá cheo leo, hiểm trở, nhờ vào nguồn gốc địa hóa, thành phần hóa học và khoáng vật của nơi yến làm tổ mà nền tảng dinh dưỡng, đặc biệt là các nguyên tố đa vi lượng trong tổ yến đảo đặc biệt hơn so với yến nuôi trong cà nhà yến. Yến sào thiên nhiên, nhất là yến Khánh Hòa có giá trị dinh dưỡng cao và mùi vị đặc trưng, đậm đà hơn so với các loại yến khác.

Sở dĩ yến sào thiên nhiên có giá thành cao hơn yến nhà là do trong loại yến này có chứa nhiều khoáng chất, nguyên tố vi lượng hơn. Ngoài ra, do đặc điểm về độ ẩm, hình thành ở nơi có tiếng sóng vỗ quanh năm, ảnh hưởng của gió biển nên mùi vị của yến đảo cũng đặc trưng, dai ngon hơn so với yến nhà. Và lý do lớn nhất khiến giá tổ yến đảo luôn cao hơn yến nhà là do quy trình khai thác vô cùng khó khăn, nguy hiểm. Yến đảo làm tổ ở những vách đá cheo leo, dựng đứng, quy trình khai thác hết sức phức tạp, đòi hỏi người thợ phải tỉ mỉ, dẻo dai và giàu kinh nghiệm.

Ngoài ra, chỉ có một số hang yến đảo thiên nhiên mới xuất hiện tổ yến hồng (hồng yến), tổ yến huyết (huyết yến) có giá trị dinh dưỡng cao. Các loại yến này chỉ chiếm 10% tổng sản lượng yến thu được, được đánh giá cao về hàm lượng dinh dưỡng và mức độ quý hiếm. Do đó, giá thành của 2 loại yến này vô cùng đắt đỏ, không dễ để mua được và cũng rất dễ bị làm giả nhằm trục lợi bất chính.

Tuy nhiên, nhìn chung, đã có rất nhiều nghiên cứu về sự khác biệt trong thành phần của yến đảo và yến nhà. Theo các phân tích ở Hồng Kông, nơi chiếm hơn 50% lượng yến sào tiêu thụ trên toàn thế giới thì yến nhà có giá trị dinh dưỡng không thấp hơn so với yến đảo là bao. Hơn nữa, so với yến đảo, yến nhà có chỉ số an toàn cao hơn do được bảo vệ khỏi dịch bệnh và nấm mốc. Nguyên nhân mà yến đảo có giá trị cao hơn yến nhà chủ yếu là vì quy trình khai thác loại yến này phức tạp, nguy hiểm, khó khăn, tốn nhiều công sức hơn mà thôi.

Phân biệt yến đảo và yến nhà

Trước khi giúp bạn xác định cách nhận biết yến sào thiên nhiên khi mua, chúng ta cần biết cách phân biệt được đâu là yến đảo, đâu là yến nhà, sự khác nhau giữa hai loại yến này ra sao. Thực tế, sở dĩ giá yến đảo cao hơn yến nhà 3 – 4 lần không chỉ là do yến đảo khó khai thác, việc thu hái vô cùng nguy hiểm, mất nhiều thời gian công sức mà còn do quan niệm của người tiêu dùng cho rằng yến đảo chứa lượng vi chất vượt trội hơn so với yến nhà. Hơn nữa, thời gian thu hoạch của yến đảo phụ thuốc nhiều vào khí hậu, thiên địch, mùa… khiến sản lượng không cao bằng yến nhà.

Sau đây là một số điểm khác biệt giúp chúng ta có thể phân biệt được yến thiên nhiên và yến nhà:

Về hình thái tổ

Do được hình thành ở 2 môi trường sống khác nhau nên yến sào thiên nhiên và yến nhà sẽ có sự khác biệt nhất định về hình dáng và kết cấu tổ. Cụ thể:

• Yến đảo: Có bề mặt tổ sần sùi, gồ ghề hơn so với tổ yến nhà do điều kiện thời tiết nắng gió vô cùng khắt nghiệp ở đảo. Hơn nữa, để chống chịu tốt trước các tác động của yếu tố môi trường, phân chân yến đảo rắn chắc và bám chặt hơn vào vách đá. Tổ yến đảo có hình dạng như một nửa cái chén, có màu trắng ngả vàng đậm (nâu nhạt) hình thức tổ to dày, chiều ngang miệng tổ ngắn nhưng bầu tổ sâu. Tổ yến thiên nhiên thường trông to, trọng lượng nặng, cứng cáp hơn so với tổ yến nhà để nhằm bám chặt được vào vách đá, che chở an toàn cho trứng và chim non.
• Yến nhà: Trái ngược với tổ yến thiên nhiên, tổ yến nhà có hình dạng giống một cái tai người, thành tổ mỏng, trọng lượng nhẹ, chiều ngang miệng tổ dài, bầu tổ cạn có màu trắng ngà hoặc màu trắng sáng tùy vào tuổi của tổ. Sở dĩ tổ yến nhà không to dày bằng tổ yến đảo là do yến sống trong điều kiện an toàn, lý tưởng, không có nhiều gió lớn, khắt nghiệp như ngoài đảo.

Về thành phần dinh dưỡng

Nhiều người quan niệm rằng, tổ yến thiên nhiên giàu thành phần dinh dưỡng hơn rất nhiều so với yến nhà. Tuy nhiên thực tế thì, yến đảo quả thật chứa nhiều nguyên tố vi lượng hơn, nhưng tỷ lệ các chất dinh dưỡng như protein, canxi, sắt, lipit, photpho, carbohydrat giữa yến thiên nhiên và yến nhà không có sự chênh lệch lớn.

Sự khác biệt giữa yến thiên nhiên và yến nhà là môi trường sôi, tuy nhiên nguồn thức ăn, tập tính kiếm ăn, sinh trưởng, ghép đôi, đẻ trứng, ấp trứng… là hoàn toàn giống nhau. Yến nhà không sử dụng thức ăn nhân tạo mà tự kiếm ăn, đều tự tìm và bắt côn trùng bay trong môi trường tự nhiên chứ không phải là được cho ăn thức ăn nhân tạo như nhiều người nghĩ.

Về sản lượng

Sản lượng là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá bán. Cái gì càng quý, càng hiếm thì sẽ được bán với giá càng cao, yến sào cũng không ngoại lệ. Sự khác biệt về sản lượng của yến đảo và yến nhà như sau:

• Yến đảo: Do sinh sống, làm tổ ở các hang động tự nhiên, không được bảo vệ nên sản lượng bị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố môi trường như thiên địch, thời tiết, mùa, mưa bão… Hang yến có hạn, trứng và chim non cũng dễ gặp nguy hiểm nên mức độ tăng trưởng của bầy yến chậm, thêm vào đó là việc khai thác tương đối nguy hiểm nên sản lượng tổ yến thiên nhiên thu hoạch được thường tương đối ít.
• Yến nhà: Yến được chăm sóc kỹ lượng, môi trường độ ẩm, nhiệt độ thuận lợi, các nhà yến đều áp dụng biện pháp phòng chống thiên địch, kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt. Hơn nữa, việc khai thác tổ yến có chọn lọc, đảm bảo tính nhân đạo nên tốc độ tăng trưởng của bầy yến nhà nhanh, cho sản lượng lớn hơn nhiều so với yến đảo.

Về đối tượng sử dụng

Tùy vào từng đối tượng sử dụng mà chúng ta lựa chọn nguồn gốc yến sao cho phù hợp. Cụ thể:

• Yến thiên nhiên: Có thể có thêm các nguyên tố có hại như nitrate, nitrit oxit, không đảm bảo được điều kiện vệ sinh do không thể kiểm soát dịch bệnh. Loại yến này không phù hợp cho các đối tượng như trẻ em, người bị huyết áp cao, người mắc sỏi thận, người bệnh cần bồi bổ sức khỏe.
• Yến nhà: Môi trường sống của yến được xây dựng lý tưởng, kiểm soát tốt dịch bệnh, chuột, nấm mốc, tổ yến nhà được đánh giá có chỉ số an toàn cao, phù hợp sử dụng cho mọi đối tượng.

Khác biệt về sơ chế, chế biến

Yến đảo và yến nhà cũng có sự khác biệt nhất định về cách sơ chế, chế biến. Có thể kể đến như sau:

• Yến đảo: Tổ yến to nhưng lẫn nhiều tạp chất, bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường bên ngoài, khó làm sạch. Thời gian ngâm yến và thời gian chưng yến thường lâu hơn do cấu trúc tổ yến to, dày, đặc biệt, phần chân của tổ yến loại này rất cứng và chắc.
• Yến nhà: Tổ yến dễ làm sạch hơn do môi trường nuôi yến được kiểm soát nghiêm ngặt, thường xuyên được kiểm tra, vệ sinh để tổ không bị lẫn nhiều tạp chất. Yến nhà có phần tổ mỏng, dài nên thời gian ngâm và chưng yến cũng nhanh hơn so với yến đảo.

Về giá bán

Giá bán của tổ yến thiên nhiên và tổ yến nhà cũng tương đối khác nhau và có sự chênh lệch nhất định.

Giá tổ yến thiên nhiên:

• Tổ yến đảo thô: 5 – 8 triệu VNĐ/100g
• Tổ yến đảo tinh chế: 6 – 9 triệu VNĐ/100g
• Yến đảo rút lông nguyên tổ: 8 – 12 triệu VNĐ/100g
• Hồng yến rút lông nguyên tổ: 15 – 21 triệu VNĐ/100g
• Huyết yến đảo rút lông nguyên tổ: 22 – 27 triệu VNĐ/100g

Giá tổ yến nhà:

• Tổ yến thô: 2.5 – 4 triệu VNĐ/100g
• Tổ yến tinh chế: 3 – 5 triệu VNĐ/100g
• Yến rút lông nguyên tổ: 5 – 7 triệu VNĐ/100g

Tham khảo thêm: Bảng Giá Tổ Yến Sào Các Loại Cập Nhật Mới Nhất 2023

Cách nhận biết yến sào thiên nhiên khi chọn mua

Việc nhận biết được đâu là yến sào thiên nhiên, đâu là yến nhà sẽ giúp chúng ta tránh bị người bán “đánh lừa”, dễ dàng mua được sản phẩm tốt, chất lượng cao, chọn được địa chỉ mua hàng uy tín, đáng tin cậy.

Vì sao cần nhận biết yến đào khi mua?

Trong mùa dịch bệnh phức tạp, tổ yến trở thành thực phẩm được nhiều người ưa chuộng và lựa chọn sử dụng do có giá trị dinh dưỡng cao, tốt cho sức khỏe, đặc biệt là  có thể giúp nâng cao sức đề kháng, tăng cường khả năng chống chọi với bệnh tật. Nhu cầu của người sử dụng tăng cao khiến thị trường yến ngày càng hỗn loạn, khó phân biệt thật giả.

Để tăng giá trị của yến và đánh lừa người dùng, người bán thường gắn ghép tổ yến với các địa phương khai thác yến đảo chuyên nghiệp như Khánh Hòa, Cù Lao Chàm, Nha Trang… Nhiều nơi còn sử dụng chiêu trò “gắn mác” yến nhà thành yến đảo. Hoặc cũng có những nơi xây dựng mô hình hang động, núi đá nhân tạo thu hút yến đến sinh sống, làm tổ. Nếu cơ sở uy tín thì sẽ ghi rõ là yến đảo hang nhân tạo, còn một số nơi vì lợi nhuận mà chỉ gọi là yến đảo.

Cách nhận biết yến đảo

Qua một số so sánh, đối chiếu về sự khác nhau giữa yến thiên nhiên và yến nhà, hẳn bạn đã phần nào xác định được cách nhận biết đâu là yến đảo khi mua. Bạn có thể tham khảo cách nhận biết sau đây:

• Về màu sắc, mùi vị: Tổ yến đảo được hình thành ở các hang động hiểm trở, trên các vách núi cheo leo nên màu sắc bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường, thời tiết nên thường có màu trắng ngả vàng đậm, thường sẽ là màu nâu nhạt hoặc màu cam nhạt, vị tanh nồng có chút mặn mà của biển. Trong khi đó, tổ yến nhà sẽ có màu trắng đục.
•  Về hình thức tổ: Để bám chắc trên vách đá, tổ yến phải to và cứng cáp nên yến đảo thường có phần chân yến rất to, sờ vào thấy vô cùng cứng chắc, bề mặt yến sần sùi do tác động của thời tiết khắt nghiệp. Trong khi đó, yến nhà sẽ có phần chân nhỏ, không gồ ghề rắn chắn, bề mặt trơn nhẵn.
• Về kết cấu tổ: Tổ yến đảo có hình dạng như một nửa cái chén, bầu tổ sâu, chiều ngang miệng tổ ngắn, trọng lượng của tổ yến đảo khá nặng. Tổ yến đảo cần thành tổ dày, cứng cáp, sợi yến dệt tổ thô và dày thì mới giúp bảo vệ tốt cho trứng và chim non. So với tổ yến thiên nhiên, tổ yến nhà có hình dạng giống tai người còn được gọi là tai yến, hình võng, sợi mỏng, dài, nhiều bụng.
• Về mức độ sạch: Tổ yến đảo hình thành trong môi trường tự nhiên nên thường lẫn nhiều lông, bụi bẩn, tạp chất.

Cách nhận biết tổ yến thiên nhiên khi mua có hiệu quả không?

Yến sào được mệnh danh là “thực phẩm vàng” mang đến nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Nhờ vào sự phát triển của kỹ thuật nuôi yến mà giá thành yến đã dần hạ nhiệt, không còn quá xa xỉ như trước nữa. Tuy nhiên, do giá của 1 lạng tổ yến đảo thô thường gấp 2 – 3 lần tổ yến nhà nên nhiều người đã lợi dụng sự mơ hồ, thiếu kinh nghiệm của người mua để trục lợi bất chính.

Thực tế, cách nhận biết tổ yến thiên nhiên mà chúng tôi đã đề cập chỉ có thể phát huy hiệu quả trong một số trường hợp nhất định. Đã có rất nhiều bài viết, video đưa ra cách nhận biết yến đảo, cách phân biệt yến đảo và yến nhà. Thế nhưng, yến sào là loại thực phẩm có giá trị cao, giá bán đắt đỏ, đã có rất nhiều trường hợp người mua phản ánh mua phải yến giả, yến kém chất lượng. Khi chúng ta biết cách đối phó với phương pháp làm giả yến cũ thì người ta cũng đã tung ra chiêu trò mới, thủ đoạn làm giả yến đảo cũng ngày càng trở nên tinh vi, khó phát hiện.

Đối với một người không chuyên về yến, việc phân biệt các loại yến đã là rất khó khăn huống chi là việc nhận biết yến đảo thật với yến nhà giả yến đảo. Do đó, điều chúng ta có thể làm là nắm kỹ các đặc điểm của yến đảo, lựa chọn địa chỉ uy tín, đáng tin cậy để mua. Không nên vì ham rẻ mà mua yến ở những cái tên không mấy nổi trội, hay tung các chiêu trò khuyến mãi, hạ giá “ảo” để câu khách.

Trên đây là một số thông tin giúp bạn giải đáp thắc mắc tổ yến đảo là gì, cách nhận biết tổ yến thiên nhiên khi mua mà bạn có thể tham khảo. Nếu bạn đang băn khoăn không biết nên mua tổ yến đảo, tổ yến tinh chế ở đâu uy tín, chất lượng, giá cả phải chăng, hợp lý thì có thể tham khảo ngay Trung tâm Yến sào Vietfarm của chúng tôi.

Có thể bạn quan tâm:

• Các cách phân biệt yến thật và yến giả đơn giản và chính xác nhất