Làm sao phân biệt được Yến thật và Yến giả với mắt thường?

Hiện nay tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng xuất hiện tràn lan trên thị trường, các sản phẩm có giá trị càng cao thì nguy cơ bị làm giả càng nhiều. Yến sào từ xa xưa đã nằm trong danh sách bát trân ngự thiện, có giá trị “xa xỉ”, được đánh giá cao về hiệu quả đối với sức khỏe nhưng cũng vì vậy mà bị làm giả, làm nhái, trộn phụ gia đánh lừa trục lợi rất nhiều. Sau đây là cách phân biệt yến thật và yến giả với mắt thường từ Yến sào Vietfarm. 

Phân biệt được yến thật và yến giả bằng mắt thường có được không?

Yến sào được làm từ nước bọt dưới lưỡi chim yến, có chứa 42 – 56% protein, 18 loại acid amin, nhiều khoáng chất, vitamin và các nguyên tố vi lượng cần thiết cho sức khỏe. Một ký yến sào có giá khoảng từ vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng, thậm chí, yến sào thượng hạng có thể lên đến cả tỷ đồng.

Thị trường yến sào – “vàng thau lẫn lộn”

Yến sào được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng, nhờ sự phát triển của kỹ thuật nuôi yến, giá thành của yến cũng được cải thiện đáng kể, nhờ đó mà yến sào cũng dần trở nên phổ biến, được sử dụng rộng rãi để bồi bổ, nâng cao, cải thiện sức khỏe. Đây là thực phẩm đặc biệt tốt cho người mới ốm dậy, trẻ em chậm tăng cân hấp thu kém, phụ nữ mang thai, người già, người cần hồi phục sức khỏe hậu covid…

Do nhu cầu sử dụng yến sào tăng cao, hơn nữa giá thành của sản phẩm cũng vô cùng đắt đỏ, nhiều gian thương đã dùng thủ đoạn tinh vi để làm giả yến, pha trộn phụ gia, cho thêm đường, nước, rau câu vào yến để nhằm trục lợi từ khách hàng. Người ta ngâm tổ yến cho nở, loại bỏ bụi bẩn, lông, tạp chất rồi tẩy trắng bằng hóa chất, kế đó sẽ dùng một số nguyên liệu như mủ trôm giả yến, rau câu trộn lẫn rồi thực hiện công đoạn “dệt”, “thêu tổ” làm thành tổ yến với tỷ lệ 20%, 50% hoặc 70% nguyên chất, đóng gói trong hộp bắt mắt và tung ra thị trường.

Không chỉ tổ yến được tinh chế bị độn bún tàu, mủ trôm, rau cau mà ngay cả yến thô còn bị “phù phép, thêm các nguyên liệu dỏm, xịt hóa chất chống mốc, tạo màu, tạo mùi tanh để làm cho giống yến đảo. Ngoài ra, có cả những địa chỉ bán yến chưng sẵn trộn lẫn với nguyên liệu khác để thu lợi từ khách hàng. Không ít cửa hàng đã nhập yến nước ngoài để thay thế yến trong nước, có những nơi còn trộn mủ trôm để làm giả yến. So với yến thật, các lọ yến này chứa toàn nước, loãng, không có mùi vị đặc trưng của yến. Tuy nhiên, nếu không phải là người sành ăn yến, chỉ mua lần đầu thì rất khó phát hiện.

Yến sào thật và giả có phân biệt bằng mắt thường được không?

Yến sào được bán với muôn vàng mức giá, thị trường thật giả lẫn lộn, khiến người tiêu dùng dễ bị lạc vào mê cung không biết nên mua ở đâu, mua loại nào mới tốt, mới chất lượng. Theo bà Đỗ Tú Quân, Phó chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam, không có yến sào giá rẻ, các tổ yến có giá dưới mức trung bình có khả năng là hàng trôi nổi, hàng giả, hàng kém chất lượng.

Tổ yến được làm giả rất tinh vi, không chỉ được trộn lẫn các nguyên liệu giống yến mà còn bị nhiều nơi nhập từ nước ngoài về với giá thành rẻ rồi pha trộn với hàng Việt  để bán với giá yến thượng hạng. Rất khó để nhận biết được yến sào thật giả nếu như không phải là một người thường xuyên tiếp xúc với yến thật, có hiểu biết về sản phẩm này. Tuy nhiên, yến sào cũng có thể phân biệt được thật giả bằng mắt thường, bạn cần tinh tế để ý, kiểm tra sợi yến để nhận biết.

Tuy nhiên, khó nhận biết yến sào thật giả nhất là khi chúng được trộn lẫn với yến ngoại, yến kém chất lượng. Ngoài ra, người ta còn dùng bã yến làm khô và tạo thành hình dáng giống với yến thật. Các thủ đoạn làm giả yến ngày càng tinh vi, thậm chí nhiều người còn dùng hóa chất để tẩy trắng yến, nhằm thu hút khách hàng. Hậu quả là mất tiền mua yến nhưng hiệu quả với sức khỏe không có, ngược lại càng sử dụng càng thấy sức khỏe suy giảm, nhiều bệnh tật hơn mà thôi.

Cách phân biệt yến sào thật và giả bằng mắt thường

Dùng mắt thường sẽ giúp bạn tránh tình trạng mua phải các loại yến bị trộn mủ trôm, trộn bún tàu, rau cau và các nguyên liệu giống với tổ yến khác. Được biết, hiện nay, dựa vào quy trình chế biến, người ta chia yến thành 2 loại là yến thô và yến tinh chế; dựa vào màu sắc chủng loại người ta chia làm 3 loại là yến trắng, yến hồng và yến đỏ; dựa vào nguồn gốc thì có 2 loại là yến nuôi và yến đảo.

Sau đây là cách phân biệt yến sào thật và giả mà bạn có thể tham khảo:

1. Phân biệt yến thô thật và yến thô giả

Yến thô là loại tổ yến 100% nguyên chất, được thu hoạch trực tiếp từ nhà nuôi yến hoặc từ các vách đá, hang động tự nhiên. Loại yến này chưa được xử lý nên sẽ có chứa các tạp chất như sợi lông, bụi bẩn, phân chim yến, xác côn trùng mà chim mẹ tha về cho con… Yến thô gồm 3 bộ phận chính là chân yến, sợi yến và lớp sơ mướp yến sào.

Tổ yến thô có thể bị trộn phụ gia, mủ trôm, đường, rau câu để tăng trọng lượng. Hơn nữa, chúng có thể bị tẩy trắng, xịt hóa chất chống mốc, tạo mùi hương để làm giả thành yến đảo nhằm nâng giá bán của sản phẩm. Cách phân biệt yến thô như sau:

Phân biệt qua hình thức và mùi

Tổ yến thô có thể bị làm giả nhưng vẫn còn những điểm đặc trưng riêng của tổ yến mà chúng ta có thể phân biệt được:

• Tổ yến thật: Có màu trắng vàng hoặc vàng da cam, màu không bị phai khi ngâm trong nước. Sợi của tổ yến chồng chéo đan xen nhau như xơ mướp, phần chân còn nguyên, đế cứng, dày, chắc chắn nhất là ở 2 bên. Phần bên trong tai yến tương đối mỏng, có hình thức không hoàn hảo, độ dày mỏng của các tổ và các vị trí trên tổ cũng khác nhau. Khi soi dưới ánh nắng thì có thể thấy ánh sáng xuyên qua.
• Tổ yến thô giả: Thông thường tổ yến thô giả được dệt, thêu tổ cố gắng sao cho giống với tổ thật. Tổ yến giả được trộn phụ gia, các chất có hình thức giống yến nhằm tăng trọng lượng. Đồng thời còn giúp chất tẩy trắng để khiến vẻ ngoài của tổ trắng, bắt mắt, giống tổ non hơn. Ở tổ yến giả, các sợi yến có vẻ mềm mịn, sợi gắn chặt vào nhau, khi soi dưới ánh mặt trời thì phản chiếu ánh sáng. Tổ yến này có mùi tanh như mùi cá khô, mực khô khác thường.

Phân biệt bằng cách ngâm nước

Ngâm nước để sợi yến nở ra cũng là một trong những cách giúp nhận biết yến thật, yến giả mà bạn có thể tham khảo:

• Tổ yến thô thật: Tổ yến thô thật khi ngâm nước hoặc đun sôi thì sợi vẫn còn nguyên hình dáng, khi ngâm có thể có chút cặn bẩn nhưng không biến đổi màu sắc. Sợi yến nở mềm, tổ yến non thì sợi hơi mảnh, mềm, tổ yến già thì giòn ngon hơn. Khi nấu chín còn nóng, yến có mùi tanh đặc trưng, để nguội thì mùi sẽ vơi đi.
• Tổ yến thô giả: Tổ yến thô giả khi ngâm sẽ nở nhanh, nước có màu hơi đục hoặc chuyển màu nhanh, yến dễ bị nhão, khi chưng có mùi tanh nồng, sợi dai, cứng, không ngon.

Xem thêm: Tổ Yến Thô Có Làm Giả Được Không? Làm Sao Để Nhận Biết?

2. Phân biệt tổ yến tinh chế thật và giả

Tổ yến tinh chế bị làm giả nghiêm trọng hơn nhiều sơ với tổ yến thô. Đây là loại dễ bị làm giả do để tinh chế thì người làm yến phải nhặt đi lông và các tạo chất khiến cấu trúc của yến khác với tổ yến thô ban đầu. Vì vậy, loại này rất dễ bị phủ thêm các phụ gia cho nặng cân, thậm chí độn thêm mủ trôm, bún tàu, rong biển để làm giả.

Cách phân biệt yến đã tinh chế thật và giả như sau:

Phân biệt qua hình thức và mùi

Cũng giống như yến sào thô, với yến sào đã được tinh chế, chúng ta cũng có thể phân biệt bằng mắt thường. Cách phân biệt yến thật và yến giả với mắt thường như sau:

• Yến sào thật: Thường có tính chất xốp, tổ yến hơi giòn và dễ vỡ, không có độ đàn hồi, không dẻo do được hút ẩm. Khi bóp hoặc bẻ nhẹ, các sợi yến sẽ vỡ vụn ngay, đồng thời sợi có tính chất xơ và hơi ráp.

• Yến sào tinh chế giả: Sợi yến giả có cảm giác các sợi bó thành khối chặt, bết, khó bẻ vỡ, có thể bị độn collagen, đường, gelatin… nếu tiếp xúc với không khí vài ngày, tổ yến có độ dẻo và đàn hồi. So với sợi yến thật, sợi yến giả thường có vẻ to và bóng bẩy hơn. Trường hợp bạn ngửi mùi tổ yến mà thấy hơi tanh nồng hoặc mùi tanh nhiều thì rất có thể là yến được trộn hoặc phết lòng trắng trứng.

Phân biệt bằng mắt thường khi chưng yến lên

Khi chưng yến lên và quan sát bằng mắt thường, chúng ta cũng có thể nhận biết được đâu là yến đã tinh chế thật và giả. Thường là:

• Với yến sào thật: Khi chưng khoảng 20 phút, sợi yến hút nước, trở nên trong hơn, nước không chuyển màu, sợi yến nở to, không tan không nhão. Nếu tổ yến non thì sợi mềm nhưng vẫn có độ dai, nếu tổ yến già thì sợi giòn và dai nhiều hơn, không có trường hợp yến sào tan hoàn toàn khi chưng. Yến sào thật khi chưng sẽ có mùi tanh hơi nhẹ, nếu nguội đi hoặc bảo quản trong tủ lạnh sẽ không còn mùi nữa.
• Yến sào giả: Khi chưng lên, nếu yến bị độn rau cau thì để càng lâu, nước chưng càng đục, yến tan nhiều, có khi đông thành tảng như rau cau. Nếu bị độn rong biển, sợi yến chưng lên nở to nhưng khá thô, ăn có cảm giác sần sật. Tổ yến giả có mùi tanh đặc trưng của các phụ gia như rong biển, lòng trắng trứng.

Phân biệt bằng vị

Bên cạnh cách nhận biết bằng mắt thường, chúng ta cũng có thể nếm thử vị yến để phân biệt đâu là yến sào thật đâu là yến giả. Thường thì:

• Yến sào thật: Bạn có thể bẻ một miếng yến, cho vào miệng để thử, yến sào thật thì sẽ không có vị gì cả.
• Yến sào pha trộn: Nếu yến sào bị pha trộn, yến sẽ có vị hơi ngọt do được phủ một lớp đường nhẹ, chỉ nên thử một miếng nhỏ vì nếm miếng lớn sẽ rất khó phát hiện.

Một số cách phân biệt yến thật và yến giả khác

Ngoài những cách phân biệt yến thật và yến giả bằng mắt thường đã đề cập, chúng ta cũng có thể nhận biết bằng nhiều phương pháp khác. Đây là một số cách phân biệt được lưu truyền rộng rãi trên thị trường hiện nay:

1. Kiểm tra bằng dung dịch muối iot

Dung dịch muối iot được bán ở rất nhiều các nhà thuốc. Bạn có thể lấy một ít yến, cho vào nồi chưng, sau đó, nhỏ một ít dung dịch muối iot vào nồi yến đang sôi để kiểm tra. Kết quả như sau:

• Yến sào thật: Không xảy ra bất cứ phản ứng hóa học nào
• Yến sào giả: Có thể sẽ chuyển sang màu xanh nếu được trộn bún tàu do phản ứng của tinh bột với iot.

Nếu không có dung dịch muối iot, chúng ta có thể thay thế bằng dung dịch Lugol (dung dịch Kali iodide). Dung dịch này cũng được bán ở các hiệu thuốc, thường được nhiều người sử dụng để thử độ thật giả của yến. Tương tự như trên, bạn cũng tiến hành nhỏ một lượng nhỏ dung dịch Lugol vào nồi yến đang sôi. Kết quả như sau:

• Yến sào thật: Không xảy ra bất kỳ phản ứng hóa học nào
• Yến sào giả: Nước chuyển sang màu xanh, khi nguội màu này sẽ biến mất.

Đồng thời, tổ yến thật khi đun sôi có mùi hơi tanh nhẹ, tổ yến giả thường có mùi carbonat natri tương đối hắc, nhiều bọt, để qua đêm sẽ chuyển màu vàng, mùi hôi như bị thiu.

2. Phân biệt bằng cách đốt lửa

Kiểm tra bằng cách đốt sợi yến qua lửa nghe có vẻ lạ nhưng lại là cách được nhiều người thử nghiệm. Chúng ta có thể lấy một phần tổ yến nhỏ, đốt chúng qua lửa. Thường thì:

• Yến sào thật: Cháy tự nhiên, không tạo ra tia lửa hay bụi than trong quá trình đốt cháy.
• Yến sào giả: Khi cháy có tia lửa lan tỏa, có bụi than, mùi khét khó chịu.

3. Cách phân biệt huyết yến thật giả

Huyết yến là loại tổ yến có giá trị cao, giá bán đắt đỏ, rất dễ bị làm giả, nhuộm màu, thêm nitrite và để kiếm lời. Khi mua tổ yến này, bạn có thể ngửi mùi để phân biệt thật, giả. Yến huyết thật chỉ có thể khai thác ở tự nhiên, khi cầm lên ngửi sẽ có mùi thơm của muối, gió biển.

Yến huyết thật đem chưng lên có mùi tanh nhẹ, sau khi nguội đi thì mùi này biến mất. Trong khi đó, yến giả có mùi hắc của carbonat natri, khi sôi có nhiều bọt, khi chưng lên nước yến đổi màu, để qua đêm thì chuyển sang màu vàng. Có thể dùng nước trà xanh nguyên chất để thử, nếu yến thật sẽ không xảy ra phản ứng, nếu yến giả thì yến sẽ chuyển sang màu đen sẫm.

4. Các loại yến giả, kém chất lượng phổ biến hiện nay

Trên thị trường, yến sào bị làm giả rất nhiều, thủ đoạn này càng tinh vi, rất khó phân biệt thật giả. Sau đây là một số loại yến giả, chất lượng kém, bị độn phụ gia mà bạn có thể tham khảo:

• Tổ yến trộn đường: Trộn đường là nhằm tăng trọng lượng thực tế của tổ yến, với loại này, bạn dùng một sợi yến nhỏ nếm thử, nếu sợi yến càng ngọt thì lượng đường trên tổ yến càng nhiều. Đường cũng giống gắn kết vụn yến, khiến tổ yến trông bắt mắt hơn.
• Tổ yến độn nước: Nếu mua tổ yến mà hôm trước trọng lượng khác, hôm sau vơi đi đáng kể thì rất có thể bạn đã mua phải tổ yến bị độn thêm nước.
• Tổ yến độn muối: Nếu nếm thử sợi yến mà thấy có vị mặn ở đầu lưỡi, bề mặt tổ yến có màu trắng đục thì rất có thể bạn đã mua phải tổ yến bị độn muối.
• Tổ yến độn lòng trắng trứng gà: Lòng trắng trứng gà giúp việc làm sạch lông trong tổ yến dễ dàng hơn nhưng nó cũng khiến tổ yến nặng hơn. Tổ yến bị độn lòng trắng trứng có mùi tanh nặng của lòng trắng và thường sẽ giòn hơn khi khô.
• Tổ yến độn dầu ăn: Khi bị độn dầu ăn, tổ yến thường có mùi xộc lên mũi, rất khó chịu, khi chưng lên thì xảy ra hiện tượng sủi bọt nhiều.
• Tổ yến độn vi cá hoặc nấm tuyết: Vi cá và nấm tuyết có màu trắng khá tương tự với tổ yến, dễ bị độn vào để tăng trọng lượng, kiếm lời bất chính. Những loại này thường có mùi hắc, khi cho vào miệng nhai thì có mùi vị đặc trưng của nấm tuyết hoặc có cảm giác ma sát với niêm mạc miệng.

Lưu ý cần biết khi mua tổ yến

Ngày nay, các thủ đoạn làm giả tổ yến ngày càng tinh vi, khó phân biệt thật giả bằng mắt thường. Nếu là một người không thường xuyên tiếp xúc với yến sào sẽ rất khó để nhận biết được đâu là yến thật, đâu là yến giả. Vì vậy, khi mua yến sào, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Nên mua yến sào ở những địa chỉ uy tín, đáng tin cậy nhằm tránh tình trạng mua phải yến giả, yến độn, hàng kém chất lượng vừa mất tiền lại vừa ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
• Tuyệt đối không nên thấy rẻ mà ham, nếu yến sào được bán với giá rẻ hơn giá bán trung bình trên thị trường thì chắc chắn yến này có vấn đề.
• Trong quá trình chế biến yến, chỉ nên sử dụng đồ sứ, không nên dùng dụng cụ kim loại để chế biến. Yến sào có giá trị dinh dưỡng cao, chưng yến được đánh giá là phương pháp chế biến giúp giữ lại trọn vẹn các dưỡng chất có trong yến.
• Không phải đối tượng nào, lứa tuổi nào cũng có thể sử dụng yến sào. Chỉ dùng cho trẻ từ 7 tháng tuổi trở lên, mỗi độ tuổi sẽ có một liều lượng sử dụng nhất định, không phải cứ dùng càng nhiều là sẽ càng tốt.

Trên đây là một số thông tin giúp bạn nắm được cách phân biệt yến thật và yến giả với mắt thường mà bạn có thể tham khảo. Yến sào là thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, dễ bị làm giả, do đó, chúng ta cần đặc biệt thận trọng trong khâu mua yến để tránh tình trạng “tiền mất tật mang”.

Có thể bạn quan tâm:

• Tổ yến có thực sự tốt và những sai lầm thường gặp khi sử dụng
• Cách nhận biết yến sào bị hư và những lưu ý khi sử dụng tổ yến